JAKI JEST ZWIĄZEK POMIĘDZY LATEKSEM I KAUCZUKIEM?

W powszechnej świadomości panuje przekonanie, że lateks jest tym samym, co kauczuk. Obie nazwy często stosowane są wymiennie, warto zatem wiedzieć, że nie są one synonimami. To dwie różne substancje, choć bezpośrednio ze sobą powiązane. Zbieżność pomiędzy nimi wynika z faktu, że kauczuk jest otrzymywany z lateksu.

LATEKS, CZYLI MLECZKO… KAUCZUKOWE

Problemy z nomenklaturą mogą wiązać się także z nawą brazylijskiego drzewa, które jest głównym źródłem lateksu. Mowa o kauczukowcu brazylijskim. Lateks jest sokiem mlecznym pozyskiwanym z drzew kauczukodajnych. Ilość ich gatunków przekracza 2000. Rośliny produkują lateks jako substancję ochronną, zasklepiającą uszkodzenia mechaniczne w korze. Dla ludzi jest to niemniej ważna substancja, powszechnie wykorzystywana na całym świecie. Wyroby z lateksu naturalnego to między innymi cewniki, maski, prezerwatywy, ubrania, rękawiczki, a nawet kleje, nici czy materace. Lateks pozyskuje się, nacinając korę kauczukowca i zbierając wypływające mleczko do specjalnego pojemnika. Z jednego nacięcia można pozyskać do 200 ml lateksu, wymaga to jednak czasu – nawet trzech godzin czekania. Skład lateksu naturalnego może ulegać zmianie, jednak jego podstawowym składnikiem jest poliizopren, a poza nim białka, węglowodany, tłuszcze, związki nieorganiczne oraz aminokwasy i amidy. Przed przeznaczeniem wyrobów z lateksu do użytku, należy pozbawić lateks białek, ponieważ wykazują one działanie alergenne. Lateks bardzo szybko ulega koagulacji. Można jej zapobiec używając środków konserwujących na bazie amoniaku, które stabilizują lateks.

Lateks może być również otrzymywany na drodze sztucznej syntezy chemicznej w wyniku polimeryzacji emulsyjnej. Lateks syntetyczny jest produktem końcowym (lub pośrednim) w procesie otrzymywania kauczuku syntetycznego.

KAUCZUK, CZYLI ŁZY DRZEWA

Właściwości lateksu i pozyskiwanego z niego kauczuku odkryli już Indianie. Samo słowo „kauczuk” wywodzi się właśnie z ich języka i oznacza łzy drzewa, co jest związane z procesem pozyskiwania mleczka kauczukowego, czyli lateksu. Jak już zostało powiedziane, głównym składnikiem lateksu jest poliizopren. Występuje on w postaci cząstek kauczuku, otoczonych błoną białkowo-lipidową. Jeżeli lateks nie zostanie zabezpieczony przed spontanicznymi procesami koagulacji – zacznie wytwarzać się z niego kauczuk. Z lateksu zaczną wydzielać się grudki kauczuku, kilka godzin po rozpoczęciu procesu koagulacji. Kauczuk naturalny jest polimerem, zbudowanym z jednostek cis-izoprenu. Odkrycie wulkanizacji pozwoliło na szersze wykorzystanie właściwości kauczuku i podwyższenie jego wytrzymałości mechanicznej. Kauczuk wytwarzany jest z lateksu w formie bloków, arkuszy i krepy. Produkuje się z niego opony, uszczelki, węże, podeszwy butów, kalosze, gumki do ściernia, piłki, taśmy transporterowe czy maty przeciwwstrząsowe.